آتش‌بس تجاری ایالات متحده و چین

رابرت برگس

۳۱ اکتبر ۲۰۲۵(9 آبان1404)

"واقعاً شگفت‌انگیز بود." دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده، نشست خود با شی جین‌پینگ، رئیس جمهور چین را اینگونه توصیف کرد. او در راه بازگشت از مذاکرات تجاری بین دو اقتصاد بزرگ جهان، با افتخار سوار بر هواپیمای ایر فورس وان اعلام کرد: "در مقیاس ۰ تا ۱۰، که ۱۰ بهترین است، این نشست ۱۲ بود."

ارزیابی ترامپ از خود ممکن است تا حدودی منطقی باشد، زیرا از تشدید هرج و مرج در تجارت جهانی ناشی از سیاست‌های تعرفه‌ای او جلوگیری کرد. با این حال، از نظر نتایج واقعی، ایالات متحده در بهترین حالت فقط نمره "۵" می‌گیرد. این چارچوبی برای حل مناقشه اساسی بین دو کشور ارائه نمی‌دهد. آنچه از محتوای محدود این آتش‌بس یک ساله برمی‌آید، ثبات موقت در روابط و این واقعیت است که چین هنوز قدرت چانه‌زنی قوی بر ایالات متحده در زمینه‌های کلیدی را حفظ می‌کند.

همانطور که کاریشما واسوانی از بلومبرگ اوپینیون پیش‌بینی کرد، ترامپ تصمیم گرفت تعرفه‌های اضافی (تا ۱۰۰٪) بر محصولات چینی اعمال نکند و چین با به تعویق انداختن گسترش محدودیت‌های صادرات عناصر خاکی کمیاب خود به مدت یک سال و از سرگیری خرید سویای ایالات متحده، به این اقدام پاسخ داد.

خرید سویا تنها یک مزیت جانبی است. به گفته دیوید بسنت، وزیر خزانه‌داری ایالات متحده، چین موافقت کرده است که حداقل ۲۵ میلیون تن سویای ایالات متحده را سالانه برای سه سال آینده خریداری کند. چین پیش از این تقریباً واردات از ایالات متحده را به طور کامل متوقف کرده و به تأمین از کشورهایی مانند برزیل روی آورده بود که منجر به ۱۲ میلیارد دلار ضرر واردات تنها در سال گذشته شد و ضربه بزرگی به کشاورزان آمریکایی وارد کرد.

این نه امتیاز بزرگی برای چین است و نه پیروزی بزرگی برای دولت ترامپ. این عملاً بازگشت به وضعیت موجود قبل از تحریم‌های تلافی‌جویانه است. برایان گریت، تحلیلگر ارشد غلات و دام در کامستاک، گفت که ۲۵ میلیون تن در سال «اساساً فقط بازگشت به سطح عادی» در میان‌مدت تا بلندمدت است. عناصر خاکی کمیاب در قلب این مذاکرات قرار داشتند. چین تقریباً در این زمینه انحصار دارد و از آن به عنوان یک برگ برنده در تلافی علیه تهاجم تعرفه‌ای دولت ترامپ استفاده کرده است.

چین به خوبی از این قدرت آگاه است. به همین دلیل است که اخیراً با توقف یک ساله گسترش محدودیت‌های صادرات عناصر خاکی کمیاب موافقت کرده است. با این حال، این همچنین تأیید می‌کند که چین همچنان در موقعیتی است که می‌تواند نفوذ خود را بر ایالات متحده حفظ کند. به نظر می‌رسد خود ترامپ به طور ضمنی این واقعیت را تصدیق کرده است. او گفت: «این یک توافق یک ساله است، اما احتمالاً بارها تمدید خواهد شد.»

دیوید میر، رئیس چین در گروه اوراسیا، خاطرنشان می‌کند که «چین باید از وضعیت فعلی خود بسیار خوشحال‌تر از ابتدای سال ۲۰۲۵ باشد.» او تحلیل می‌کند که با تحمل تعرفه‌های ترامپ، «چین به یک ابزار مذاکره قدرتمند در قالب محدودیت‌های صادرات عناصر خاکی کمیاب دست یافته است.»

رقابت برای تأمین منابع عناصر خاکی کمیاب در سطح جهان در حال گسترش است و انحصار چین ممکن است دوام زیادی نداشته باشد. انتظار می‌رود گروه هفت (G7 ) به زودی چارچوبی برای همکاری در زمینه مواد معدنی حیاتی اعلام کند. هدف، مقابله با تسلط چین از طریق توافق‌نامه‌های تأمین است و G7 چین را به عنوان عامل دستکاری‌کننده بازار می‌بیند.

از این نظر، برای شی جین‌پینگ خطراتی موجودند، اما این خطرات به بزرگی خطراتی که ترامپ با آن مواجه است، نیستند. انتظار ترامپ مبنی بر تمدید مکرر این توافق، قماری بسیار خطرناک است، زیرا به این بستگی دارد که ایالات متحده هیچ اقدامی انجام ندهد که چین را بیش از حد تحریک کند.

این دوره تنفس یک ساله بیشتر شبیه شمشیر داموکلس است که بر فراز اقتصاد ایالات متحده آویزان است (اشاره‌ای اسطوره‌ای یونانی به کشوری که دائماً با بحران روبرو است). به سختی به نظر می‌رسد که «معامله واقعاً بزرگی» که ترامپ از آن صحبت می‌کند، باشد. در عوض، به نظر می‌رسد که ترامپ را در موقعیت ضعیف‌تری در مذاکرات با چین قرار می‌دهد.

(دیدگاه نویسنده است.)

تور آسیایی ترامپ: موضع نرم و ملاحظه متحدان - ترکیبی از دیپلماسی سخت و نرم

آلستر گیل، فیلیپ هیجمنز، اریک مارتین

۲ نوامبر ۲۰۲۵، (11آبان 1404)

پس از ماه‌ها فشار بر سر تعرفه‌ها و هزینه‌های دفاعی، متحدان ایالات متحده در آسیا دلایل زیادی برای احتیاط از رئیس جمهور ترامپ داشتند. با این حال، ترامپ از طریق تور آسیایی خود پیام روشنی ارسال کرد مبنی بر اینکه ایالات متحده به حمایت از متحدان خود ادامه خواهد داد.

رئیس جمهور ترامپ اظهار داشت که ایالات متحده "به شدت متعهد" به کره جنوبی است، به نگرانی‌های کره جنوبی در مورد یک طرح سرمایه‌گذاری ۳۵۰ میلیارد دلاری (تقریباً 37800 تریلیون تومان) رسیدگی کرد و همچنین ساخت زیردریایی‌های هسته‌ای را تأیید کرد. در ژاپن، او به نخست وزیر سانای تاکایچی گفت: "اگر کاری از دستم بربیاید برای ژاپن انجام می‌دهم، می‌خواهم به آنها بگویم که قطعاً پاسخ خواهیم داد" و در دیدار خود با رئیس جمهور چین، شی جین پینگ، از بیان هرگونه اظهارنظری که تعامل ایالات متحده با تایوان را تضعیف کند، خودداری کرد.

ترامپ همچنین برای ترمیم روابط با کشورهای جنوب شرقی آسیا که قبلاً به سمت چین متمایل شده بودند، اقدام کرد. او با کامبوج و مالزی توافق‌نامه‌های تجاری امضا کرد و با تایلند و ویتنام به توافق‌نامه‌های چارچوبی رسید.

انورابراهیم، نخست وزیر مالزی، در مصاحبه با بلومبرگ درباره دیدارش با رئیس جمهور ترامپ گفت: «اعتماد، دوستی و تعهد به تقویت روابط ما فراتر از انتظارات من بود.» او یک سکه یادبود ریاست جمهوری که ترامپ به او داده بود را در دست داشت.

انورابراهیم در مورد رابطه و مذاکراتش با ترامپ در کوالالامپور گفت: «این خیلی بهتر از چیزی است که انتظار داشتم - اعتماد، دوستی و تعهد به ارتقای روابط.»

با وجود این حال و هوای ظاهری آشتی، کشورهای آسیا و اقیانوسیه باید با واقعیت «ترامپ ۲.۰» روبرو شوند: افزایش هزینه‌های دسترسی به بازار ایالات متحده و سبک دیپلماتیک غیرقابل پیش‌بینی.

در همین حال، چین نیز حضور خود را داشت. رئیس جمهور شی برای اولین بار در ۱۱ سال گذشته از کره جنوبی بازدید کرد، برای اولین بار از سال ۲۰۱۷ با رهبر کانادا مذاکرات رسمی انجام داد و با نخست وزیر تاکاشی ملاقات کرد. شی خواستار تثبیت زنجیره‌های تأمین و تعمیق ادغام اقتصادی منطقه‌ای شد، در حالی که نخست وزیر لی کیانگ توافق‌نامه‌های تجاری با کشورهای جنوب شرقی آسیا را گسترش داد.

بیل هیتون، پژوهشگر همکار در برنامه آسیا-اقیانوسیه در چاتهام هاوس، گفت: «اگر ایالات متحده می‌خواهد حمایت جنوب شرقی آسیا را به دست آورد، باید موضع خصمانه خود را نرم‌تر کند و تمایل خود را برای ایجاد روابط سازنده نشان دهد.»

دیپلماسی ژاپن-آمریکا

این بار، رئیس جمهور ترامپ موضع تند قبلی خود را تعدیل کرد و بر دوستی و ادب تأکید کرد.

در ژاپن، او به همراه نخست وزیر تاکایچی از یک ناو هواپیمابر آمریکایی بازدید کرد که حتی در پاسخ به تشویق سربازان مشت خود را بالا برد. ترامپ در کره جنوبی گفت که با نخست‌وزیر کارنی «گفتگوی بسیار خوبی» داشته و اختلافات اخیر با کانادا را کنار گذاشته است. در دیدار با رئیس‌جمهور شی، او بدون تعامل با خبرنگاران، بر موضوع اصلی تمرکز کرد.

با این حال، هایتون گفت که علاقه ترامپ به آسیا به هیچ وجه به طور کامل مستمر نیست و «با آنچه چین انجام می‌دهد قابل مقایسه نیست.»

ترامپ در جلسات کلیدی دو اجلاس شرکت نکرد، مالزی را زودتر ترک کرد و در بحث‌های مهم منطقه‌ای غایب بود و سپس پیش از اجلاس‌های همکاری اقتصادی آسیا-اقیانوسیه (اپک) در 31 اکتبر و 1 نوامبر به کره جنوبی بازگشت.

دیدار او با رئیس‌جمهور شی در 30ام ماه گذشته (اکتبر) در بحبوحه تشدید درگیری بین ایالات متحده و چین بر سر تعرفه‌ها و محدودیت‌های صادراتی انجام شد. پس از آنکه وزارت بازرگانی ایالات متحده محدودیت‌های سختگیرانه‌تری را برای تجهیزات تولید نیمه‌هادی اعلام کرد، چین با اعمال محدودیت‌های گسترده بر صادرات عناصر خاکی کمیاب تلافی کرد.

در نتیجه، دو کشور برای کاهش بیشتر وابستگی متقابل در حوزه‌های استراتژیک، با آتش‌بس یک ساله موافقت کردند. در حالی که همه مسائل حل نشده است، سفر برنامه‌ریزی شده رئیس جمهور ترامپ به چین در آوریل آینده، به دعوت شی، انگیزه‌ای برای تثبیت روابط ایجاد کرده است.

در میان تندروهای واشنگتن نسبت به چین نگرانی‌هایی وجود داشت مبنی بر اینکه ترامپ ممکن است محدودیت‌های امنیت ملی را بیشتر کاهش دهد، به انویدیا اجازه صادرات نیمه‌هادی‌های پیشرفته را بدهد یا حمایت ایالات متحده از تایوان را کاهش دهد، اما هیچ یک از این رویدادها محقق نشد.

نشست رهبران اقتصادی اپک

کشورها از رئیس جمهور ترامپ به گرمی استقبال کردند. ژاپن یک پاتر و توپ‌های گلف طلایی که توسط شینزو آبه، نخست وزیر سابق فقید استفاده می‌شد، به او هدیه داد و کره جنوبی یک تاج طلایی به وی اهدا کرد. همچنین به او فرصت داده شد تا ریاست مراسم صلح برای اختلاف مرزی بین تایلند و کامبوج را بر عهده بگیرد. تاکایچی قصد خود را برای نامزدی ترامپ برای جایزه صلح نوبل ابراز کرد.

با این حال، همه چیز هم خوب پیش نرفته است. بلومبرگ گزارش داد که نارندرا مودی، نخست وزیر هند، برای جلوگیری از دیدار با ترامپ، از شرکت در یک نشست مرتبط با آسه‌آن خودداری کرد.

بانی گلیزر، مدیر عامل برنامه هند و اقیانوسیه در صندوق مارشال آلمان ایالات متحده، گفت: « سفر اخیر او(ترامپ) به آسیا نشانه‌ای از تغییر به سمت دیپلماسی سنتی‌تر نیست.»